Para arzı, bir ülkenin para birimi ile ilgili olan tüm varlıkların toplamını ifade eder ve para politikasının temel unsurlarından biridir. Para politikasının etkinliğini değerlendirmek ve yatırımlarınıza yön vermek için TCMB M1, M2 ve M3 verilerini takip edebileceğiniz para arzı bölümü kullanıma açıldı.

Para Arzı Ne Anlama Gelir?

Para arzı, bir ekonomide bir dönemde piyasada bulunan para stokuna verilen addır. M harfiyle gösterilir. Bu kavram emisyon hacminden farklıdır. Çünkü içinde emisyon yani dolaşımdaki banknotlar ve madeni paralara ek olarak başka satınalma araçları da vardır. Para arzının çeşitli şekillerde ölçülmesi mümkündür. Bu ölçümler genellikle iki grupta toplanır dar para arzı (M0, M1) ve geniş para arzı (M2, M3).

M0

M0 = (Dolaşımdaki Banknotlar + Madeni Paralar) – Banka kasalarındaki nakit

M0, en dar anlamdaki para arzıdır. TCMB tarafından dolaşıma çıkarılmış banknotlarla, Darphane tarafından dolaşıma çıkarılmış madeni paranın toplamından bankaların kasalarında bulunan nakit paranın düşülmesiyle bulunan toplamı gösterir. Merkez bankası tarafından yaratılan parasal tabanı temsil eder ve ekonomideki en temel para biçimidir. Bu para arzı ölçütü, merkez bankasının para politikasının doğrudan kontrolü altındadır ve parasal genişleme veya daralmanın en net göstergesidir. M0'ın temel özellikleri şunlardır:

• Ekonomideki fiziksel para miktarını gösterir.
• Merkez bankasının para basma politikasını yansıtır.
• Enflasyon üzerinde doğrudan etkisi vardır.
• Parasal tabanın temel göstergesidir

M1

M1 = M0 + Vadesiz Mevduat

M1, M0'a bankalarda bulunan vadesiz mevduatın da eklenmesiyle ortaya çıkar. Ekonomideki en likit para formunu temsil eder ve dolaşımdaki nakit para ile vadesiz mevduatların toplamından oluşur. Bu, günlük işlemlerde kullanılan ve hemen harcanabilir durumdaki parayı ifade eder. M1 para arzı iki temel bileşenden oluşur: Dolaşımdaki para (bankalar dışında halkın elinde bulunan banknotlar ve madeni paralar) ve vadesiz mevduatlar (çek hesapları ve diğer anında çekilebilir hesaplar).

• En yüksek likiditeye sahip para bileşenidir.
• Ekonomideki işlem hacmini doğrudan etkiler.
• Merkez bankası para politikalarının önemli bir göstergesidir.

M2

M2 = M1 + Vadeli mevduat

M2, M1'e vadeli mevduatların eklenmesiyle bulunur. M1'e göre daha geniş kapsamlı bir para arzı ölçütüdür ve tasarruf hesaplarını da içerir. Vadeli mevduatlar, belirli bir süre için bankada tutulan ve bu süre sonunda faiz getirisi sağlayan hesaplardır. M2, ekonomideki toplam tasarruf eğilimini ve finansal derinliği göstermesi açısından önemli bir göstergedir.

• Ekonomideki tasarruf düzeyini yansıtır.
• Finansal sistemin derinliğini gösterir.
• Orta vadeli ekonomik aktiviteyi izlemek için kullanılır.
• Bankacılık sisteminin aracılık fonksiyonunu ölçer.
• Para politikası kararlarında önemli bir göstergedir.

M3

M3 = M2 + Repo ve para piyasası fonları

M3, en geniş para arzı olup M2'ye repo ve para piyasası fonları ve bankalarca ihraç edilen menkul kıymetler eklenerek bulunur. Finansal sistemdeki tüm likit varlıkları kapsayan en geniş para arzı tanımıdır. Bu ölçüt, modern finansal araçları ve yatırım ürünlerini de içerir. M3, finansal piyasaların gelişmişlik düzeyini ve ekonomideki finansal yeniliklerinin boyutunu göstermesi açısından önemlidir. Ayrıca, finansal sistemdeki toplam likiditeyi en kapsamlı şekilde ölçen göstergedir.

• Finansal sistemin toplam büyüklüğünü gösterir.
• Finansal yeniliklerin para arzına etkisini yansıtır.
• Uzun vadeli ekonomik büyüme trendlerini izlemekte kullanılır.
• Finansal derinleşmenin en kapsamlı göstergesidir.
• Alternatif yatırım araçlarının para arzına etkisini ölçer

Para Arzı İlişkisi

Kaynaklar

• Parasal Büyüklükler ve Aralarındaki İlişkiler